تأثیر وضعیت اقتصادی بر افزایش میزان خودکشی در کشور
تورم افسارگسیخته، بیکاری، کاهش قدرت خرید و افزایش فشارهای معیشتی، تأثیرات عمیقی بر سلامت روان افراد گذاشته است. در این میان، افزایش نرخ خودکشی به‌عنوان یکی از پیامدهای این بحران اقتصادی، زنگ خطر جدی‌ای برای جامعه محسوب می‌شود.
علی علیزاده – پیام آرات|در سال‌های اخیر، بحران اقتصادی در کشور به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی تبدیل شده است. تورم افسارگسیخته، افزایش نرخ بیکاری، کاهش قدرت خرید و افزایش فشارهای معیشتی، تأثیرات عمیقی بر سلامت روان افراد در جامعه، به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان، گذاشته است.
در این میان، افزایش نرخ خودکشی به‌عنوان یکی از پیامدهای این بحران اقتصادی، زنگ خطر جدی‌ای برای جامعه محسوب می‌شود. هرچند آمار دقیقی در این زمینه در دسترس نیست، اما به گفته‌ی یکی از کارکنان پزشکی قانونی، خودکشی در سال‌های اخیر به‌طور تکان‌دهنده‌ای افزایش یافته است، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی همچون تهران. این گزارش به بررسی تأثیر وضعیت نامطلوب اقتصادی ایران بر میزان خودکشی پرداخته و به دلایل، پیامدها و راهکارهای احتمالی می‌پردازد.
بررسی آمار و داده‌ها بر اساس گزارش‌های منتشرشده توسط مراکز تحقیقاتی و نهادهای رسمی، نرخ خودکشی در ایران در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. اگرچه آمار دقیقی از سوی برخی منابع ارائه نمی‌شود، اما بررسی‌های غیررسمی نشان می‌دهد که فشارهای اقتصادی یکی از عوامل اصلی در افزایش میزان خودکشی بوده است. بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند، با مشکلات مالی، بدهی‌های سنگین، عدم توانایی تأمین هزینه‌های زندگی و ناامیدی از آینده مواجه بوده‌اند. از سوی دیگر، دوران شیوع کرونا و افزایش انزوای اجتماعی، همراه با بحران اقتصادی، تأثیرات منفی شدیدی بر سلامت روان جامعه داشته است. این بحران، به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان، ناامیدی از آینده شغلی و اجتماعی را به همراه داشته و منجر به افزایش میزان خودکشی شده است.
دلایل اصلی افزایش خودکشی ناشی از بحران اقتصادی
- بیکاری و نبود فرصت‌های شغلی: کاهش فرصت‌های شغلی و تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارهای حقیقی و مجازی باعث شده است که افراد زیادی توانایی تأمین هزینه‌های زندگی خود را از دست بدهند.
- افزایش هزینه‌های زندگی: گرانی مسکن، خوراک، درمان و دیگر نیازهای اساسی، فشار شدیدی را بر خانواده‌ها و نان‌آوران وارد کرده است.
- افزایش بدهی و ناتوانی در پرداخت وام‌ها: بسیاری از افراد برای جبران هزینه‌های خود به وام‌های بانکی و قرض گرفتن روی آورده‌اند که ناتوانی در بازپرداخت آن‌ها منجر به بحران‌های شدید روحی و روانی شده است.
- احساس ناامیدی و بی‌ثباتی اقتصادی: یکی از مهم‌ترین تأثیرات فشارهای اقتصادی، ایجاد افسردگی و اختلالات روانی است. گفته می‌شود در حال حاضر از هر سه نفر در جامعه، یک نفر دچار افسردگی است و یک نفر دیگر از اختلالات روانی رنج میبرد. با ادامه این شرایط، احتمال رشد این آمار بیشتر خواهد شد. مشکلات اقتصادی نه‌تنها منجر به افزایش افسردگی شده، بلکه احساس ناامنی و افزایش روحیه خشونت را نیز در بین مردم تشدید کرده است. آینده‌ای نامعلوم و نبود امید به بهبود وضعیت اقتصادی، یکی از دلایل مهم افزایش افسردگی و اقدام به خودکشی است.
تأثیرات روانی و اجتماعی افزایش مشکلات اقتصادی نه‌تنها منجر به افسردگی و اضطراب شده، بلکه تأثیرات اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه داشته است. افزایش اختلافات خانوادگی، گسترش فقر، و کاهش سطح کیفیت زندگی از جمله پیامدهای این بحران هستند. علاوه بر این، جوانان که بیشترین قشر آسیب‌دیده از بحران اقتصادی هستند، بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطر خودکشی قرار دارند. هرچند علل خودکشی در میان اقشار جوان و نوجوان باید به‌صورت علمی و ریشه‌ای بررسی شود، اما نمی‌توان تأثیر شرایط اقتصادی را در افزایش این وضعیت نامطلوب و نگران‌کننده نادیده گرفت.
رابطه‌ی معنادار بین توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی با کاهش بحران انزوا و افسردگی غیرقابل‌انکار است. به همین دلیل، تأثیر شرایط مطلوب اقتصادی بر سلامت روان مردم جامعه مورد تأیید اغلب کارشناسان در حوزه‌ی مطالعات اجتماعی است.
راهکارها و پیشنهادات
- ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی: ایجاد مراکز مشاوره رایگان برای افرادی که در بحران‌های مالی و روحی قرار دارند.
- حمایت‌های اقتصادی و معیشتی: ارائه بسته‌های حمایتی قابل‌توجه به اقشار کم‌درآمد و کاهش فشارهای اقتصادی از طریق برقراری روابط مطلوب با سایر کشورها و تقویت دیپلماسی اقتصادی، همراه با پرهیز از تنش‌های بین‌المللی.
- ایجاد فرصت‌های شغلی: توسعه اشتغال و ارائه تسهیلات به کسب‌وکارهای کوچک برای ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر.
- افزایش آگاهی عمومی: برگزاری کارگاه‌ها و کمپین‌های آموزشی برای آگاه‌سازی مردم درباره اهمیت سلامت روان و راه‌های مقابله با فشارهای اقتصادی، با حمایت دولت و سرمایه‌گذاری بخش دولتی.
وضعیت اقتصادی نامطلوب ایران تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر سلامت روان افراد جامعه داشته و افزایش میزان خودکشی یکی از پیامدهای تلخ این بحران است. برای مقابله با این مشکل، باید رویکردی جامع شامل حمایت‌های اقتصادی، روانی و اجتماعی اتخاذ شود تا از افزایش آمار خودکشی و آسیب‌های روانی ناشی از بحران اقتصادی جلوگیری شود. آینده‌ای بهتر تنها در سایه‌ی اقدام‌های جدی و مؤثر امکان‌پذیر است
