با دنیای پر از سوءظن چه کنیم؟+درمان اختلال شخصیت پارانوئید

به گزارش پایگاه خبری پیام آرات، این اختلال، نوعی اختلال شخصیت عجیب و غریب (eccentric personality disorder) است. افرادی که به این دسته از اختلالات مبتلا هستند، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که برای دیگران عجیب یا غیرمعمول به نظر می‌رسد. در DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی)، این اختلال در دسته‌ی اختلالات شخصیت گروه A قرار می‌گیرد.

اختلال شخصیت پارانوئید با سوءظن شدید و بی‌اعتمادی نسبت به دیگران مشخص می‌شود و این سوءظن می‌تواند در فعالیت‌های روزمره و زندگی فرد اختلال ایجاد کند. افراد مبتلا به این اختلال به انگیزه‌های دیگران بدگمان هستند و معتقدند که دیگران قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارند.

دیگر نشانه‌های این اختلال عبارتند از:

• بی‌میلی به اعتماد و رازگویی به دیگران
• کینه‌توزی
• برداشت‌های منفی و تهدیدآمیز از نظرات یا اتفاقات بی‌اهمیت
• بروز سریع خشم و خصومت نسبت به دیگران

بر اساس یک بررسی در سال 2017، بین 1.21 تا 4.4 درصد از جمعیت جهان به این اختلال مبتلا هستند.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

اغلب افراد مبتلا به PPD معتقدند که رفتارشان کاملا طبیعی است و سوءظن آن‌ها نسبت به دیگران منطقی است. با این حال اطرافیان ممکن است این بی‌اعتمادی را بی‌دلیل بدانند.

همچنین ممکن است فرد مبتلا رفتاری خصمانه یا لجوجانه داشته باشد. رفتار و گفتار این افراد ممکن است طعنه‌آمیز باشد که باعث ایجاد واکنش خصمانه در دیگران می‌شود. این واکنش خصمانه به نوبه‌ی خود می‌تواند سوءظن اولیه‌ی فرد مبتلا را تایید کند.

افراد مبتلا به PPD ممکن است به سایر اختلالات روانی هم مبتلا باشند که علائم PPD آن‌ها را تشدید می‌کند. به عنوان مثال افسردگی و اضطراب می‌توانند بر خلق‌و‌خوی فرد تاثیر بگذارند و احتمال احساس پارانویا و انزوا را در فرد مبتلا به PPD افزایش دهند.

سایر علائم PPD عبارتند از:

• باور به اینکه دیگران انگیزه‌های پنهانی دارند یا قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارند (به عبارت دیگر، تجربه‌ی هذیان‌های آزار و اذیت)
• شک در وفاداری دیگران
• مشکل در همکاری با دیگران
• حساسیت بیش از حد به انتقاد
• عصبانیت یا خصومت سریع
• گوشه‌گیری یا انزوای اجتماعی
• بحث‌برانگیز و دفاعی بودن
• عدم درک دلیل نگرانی دیگران از رفتارشان
• مشکل در آرامش

علائم PPD می‌تواند با علائم سایر اختلالات سلامت روان همپوشانی داشته باشد. اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی (BPD) دو اختلالی هستند که علائمی مشابه PPD دارند. در نتیجه، تشخیص صحیح این اختلالات می‌تواند دشوار باشد.

عوامل و علل بروز اختلال شخصیت پارانوئید

علت مشخصی برای PPD وجود ندارد اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند منجر به بروز این اختلال شود. این اختلال در خانواده‌هایی که سابقه‌ی اسکیزوفرنی یا اختلال هذیانی دارند، بیشتر دیده می‌شود. همچنین تجربه‌های آسیب‌زا در دوران کودکی هم می‌توانند در ایجاد این اختلال موثر باشند.

سایر عوامل موثر عبارتند از:

• زندگی در خانواده‌ای با درآمد پایین
• جدایی یا طلاق
• بیوه شدن
• هرگز ازدواج نکردن

روش‌ تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به اختلالات شخصیت بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اختلال سوءمصرف مواد هستند. این موضوع به‌ویژه برای افراد مبتلا به PPD و همچنین افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت مرزی صدق می‌کند.

برای تشخیص PPD، پزشک ابتدا درباره‌ی علائم و سابقه‌ی پزشکی شما سوال می‌کند. همچنین یک معاینه‌ی فیزیکی هم برای بررسی سایر بیماری‌ها انجام می‌دهد. او ممکن است شما را برای ارزیابی بیشتر به روانشناس، روانپزشک یا متخصص سلامت روان ارجاع دهد.

متخصص سلامت روان هم یک ارزیابی جامع انجام می‌دهد. او ممکن است در این ارزیابی درباره‌ی دوران کودکی، مدرسه، زندگی کاری و روابط شما سوال کند. همچنین ممکن است با پرسیدن اینکه در یک موقعیت فرضی چگونه واکنش نشان می‌دهید، سعی در سنجش رفتار شما داشته باشد. سپس متخصص سلامت روان تشخیص و طرح درمان را ارائه می‌دهد.

روش‌های درمان اختلال شخصیت پارانوئید

PPD قابل درمان است. با این حال بیشتر افراد مبتلا در پذیرش درمان مشکل دارند. افراد مبتلا به PPD علائم خود را بی‌مورد نمی‌دانند و برای همه‌ی آن‌ها یک دلیل ظاهرا منطقی بیان می‌کنند. گفتاردرمانی یا روان‌درمانی برای افرادی که درمان را می‌پذیرند، مفید است. این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا:

• با اختلال خود کنار بیایید.
• در موقعیت‌های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار کنید.
• احساس پارانویا را کاهش دهید.

دارو درمانی هم می‌تواند مفید باشند، مخصوصا اگر به سایر اختلالات مرتبط مثل افسردگی یا اضطراب هم مبتلا باشید. داروهایی که ممکن است برای شما تجویز شوند در دسته‌بندی زیر قرار می‌گیرند:

• داروهای ضدافسردگی
• بنزودیازپین‌ها
• تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو

ترکیب دارو با گفتاردرمانی یا روان‌درمانی می‌تواند در درمان این اختلال بسیار موثر باشد.

آینده برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید چگونه است؟

آینده‌ی PPD به این بستگی دارد که فرد مایل به پذیرش درمان باشد یا خیر. افرادی که در مقابل درمان مقاومت می‌کنند، ممکن است زندگی کم‌کارکردتری داشته باشند. PPD می‌تواند در توانایی شما برای حفظ شغل یا برقراری تعاملات اجتماعی مثبت اختلال ایجاد کند.

در مقابل، افرادی که درمان را می‌پذیرند ممکن است در حفظ شغل و روابط سالم کمتر دچار مشکل شوند. با این حال باید درمان را در طول زندگی خود ادامه دهید، چون هیچ درمان قطعی برای PPD وجود ندارد. علائم PPD در طول زندگی فرد ادامه خواهد داشت، اما با مراقبت و حمایت می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.

کلام آخر

اختلال شخصیت پارانوئید می‌تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و روابط اجتماعی او را با چالش‌های جدی روبرو کند. با این حال با تشخیص به‌موقع، روان‌درمانی و در صورت نیاز دارودرمانی، می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا علائم خود را مدیریت کرده و زندگی سالم‌تر و پربارتری داشته باشند. آگاهی و درک بهتر از این اختلال نقش مهمی در حمایت از افراد مبتلا و کمک به آن‌ها برای بهبودی دارد. به یاد داشته باشیم که با وجود چالش‌های این اختلال، امید به بهبود و زندگی بهتر همیشه وجود دارد.