زنگ خطر بی‌منبع‌ ها/ سواد رسانه‌ای ما در لحظه‌های بحرانی چقدر کار می‌کند؟

به گزارش پایگاه خبری پیام آرات، در دنیای امروز، وقتی خبری ناگهانی و تکان‌دهنده در فضای مجازی منتشر می‌شود، واکنش‌های فوری و هیجانی مردم به آن، نشان‌دهنده اهمیت بالای سواد رسانه‌ای است. حادثه‌ای مثل زلزله، سقوط هواپیما یا حتی یک تغییر ناگهانی در قیمت‌ها، می‌تواند به سرعت به موضوع داغ شبکه‌های اجتماعی تبدیل شود و در این میان، اخبار بدون منبع معتبر یا همان خبرهای بی‌پشتوانه مثل آتش زیر خاکستر، به سرعت گسترش می‌یابند.

این لحظات بحرانی، زنگ خطری برای همه ما هستند تا دقیق‌تر و مسئولانه‌تر رفتار کنیم. واقعیت این است که هیجان، اضطراب و نیاز به اطلاعات سریع، ما را به سمت پذیرش و نشر اخبار نادرست سوق می‌دهد. ما گاهی بدون آنکه حتی به صحت و سقم یک خبر شک کنیم، آن را در گروه‌های خانوادگی، کانال‌های تلگرامی یا شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌کنیم.

اما این همان نقطه‌ای است که سواد رسانه‌ای معنا پیدا می‌کند. سواد رسانه‌ای یعنی داشتن توانایی تشخیص منابع معتبر، تحلیل درست اطلاعات، و واکنش هوشمندانه در برابر حجم انبوهی از داده‌ها و اخبار منتشر شده. وقتی کسی سواد رسانه‌ای داشته باشد، مثل یک کاوشگر حرفه‌ای، قبل از باور کردن و منتشر کردن هر خبری، سراغ منبع اصلی می‌رود، صحت محتوا را بررسی می‌کند و با دقت بیشتری به جزئیات توجه می‌کند.

در کشور ما، متأسفانه، این فرهنگ هنوز به طور کامل جا نیفتاده و همین باعث شده است که اخبار بدون منبع و ناقص، به راحتی اعتماد عمومی را خدشه‌دار کنند و حتی اضطراب بی‌موردی در جامعه ایجاد کنند. یکی از راهکارهای مقابله با این وضعیت، آموزش گسترده و هدفمند سواد رسانه‌ای در مدارس، دانشگاه‌ها و جامعه است. رسانه‌ها و فعالان فرهنگی نیز باید نقش خود را جدی‌تر بگیرند و به جای دامن زدن به هیجان، آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی دقیق را در اولویت قرار دهند.

در نهایت، به یاد داشته باشیم: در لحظه‌های بحرانی، وقتی همه چشم‌ها به دنبال حقیقت می‌گردند، ما هر کدام مسئولیم که با دقت، هوشیاری و سواد رسانه‌ای از پراکندگی بی‌پایه و شایعات جلوگیری کنیم. این‌گونه است که می‌توانیم نه فقط خود، بلکه جامعه را از سردرگمی و نگران‌های بی‌مورد نجات دهیم.

منبع: اندیشه معاصر

زهرا شیخ باقری/ کارشناس ارشد مدیریت و فعال رسانه