عادت مطالعه موثر که هر فرد در حال تحصیل باید در خود ایجاد کند
با این هشت عادت موثر مطالعه، موثرتر از قبل مطالعه کنید! دانستن و به کار گرفتن عادت‌های مطالعه م,ثر توانایی به یاد سپردن مطالب را در شما بهبود می‌بخشد. عادت‌های مطالعه موثر شامل روش‌هایی نظیر آماده مطالعه شدن، انتخاب محیط مناسب، به حداقل رساندن عوامل حواس‌پرتی، تنظیم برنامه مطالعاتی واقع‌گرایانه و به‌کارگیری بازی‌های تقویت حافظه می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری پیام آرات، دانش آموزان و دانشجویان در زندگی با مشکلات و مسائل بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به همین دلیل متمرکز شدن بر مطالعه کار دشواری است. با این‌حال اما شما باید بتوانید به‌خوبی مطالعه کنید تا به مقاطع تحصیلی بالاتر بروید.
افراد با عادت‌های بد، عملکرد ضعیفی هنگام مطالعه دارند و در امتحانات خود نیز نمرات خوبی نمی‌گیرند. ممکن است شما کل روز خود را به مطالعه اختصاص دهید، کتاب‌های خود را همه جا با خود ببرید، اما نتیجه خوبی در امتحان نگیرید. مطالعه زیاد اما بدون دقت، نتیجه‌ای برای شما نخواهد داشت؛ بنابراین بهتر است عادت‌های اشتباه خود را هنگام مطالعه شناسایی و با عادت‌های مثبت جایگزین کنید.
اگر می‌خواهید به مدارج بالاتر برسید، باید عادت‌های مطالعه موثر را در خودتان افزایش دهید. مطالعه موثر به معنای هوشمندانه مطالعه کردن است نه زیاد مطالعه کردن پس برای پیشرفت و موفقیت به دنبال افزایش ساعت‌های مطالعه خود نباشید. ما در ادامه ۸ عادت مطالعه موثر را به شما معرفی می‌کنیم تا با به‌کارگیری آن‌ها بتوانید هوشمندانه‌تر مطالعه کنید.
ما در ادامه برای شما هشت عادت موثر مطالعه را بیان می کنیم:
۱- دیدگاه شما به مطالعه مهم است
بسیاری از افراد مطالعه را به‌عنوان یک فعالیت لذت‌بخش یا فرصتی برای آموختن در نظر نمی‌گیرند بلکه آن را یک وظیفه و تکلیف ضروری می‌دانند. این خوب است اما محققان دریافته‌اند که دیدگاه شما به رفتار و فعالیت‌های‌تان به‌اندازه انجام دادن آن‌ها اهمیت دارد. از همین رو ذهنیت درست برای مطالعه موثر و هوشمندانه ضرورت دارد.
گاهی اوقات شما نمی‌توانید خود را مجبور کنید تا ذهنیت و دیدگاه درستی به مطالعه داشته باشید و حتی زمان‌هایی وجود دارد که شما باید به‌طور کل از مطالعه کردن بپرهیزید. اگر شما به دلیل مسائل مربوط به یک رابطه دوستانه یا خانوادگی، اتفاقات آینده یا اتمام یک پروژه مهم سردرگم و پریشان هستید، در این صورت مطالعه تنها منجر به ناامیدی بیشتر شما خواهد شد. بنابراین زمانی مطالعه را شروع کنید که تمرکز و توجه شما کمتر به رخدادهای جاری زندگی‌تان معطوف است.
البته راه‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا ذهنیت و نگرش خود را بهبود ببخشید و خود را آماده درس خواندن کنید. در ذیل به راه‌هایی اشاره می‌کنیم که نگرش مطالعه موثر را در شما بهبود می‌بخشد.
- هنگام مطالعه مثبت اندیش باشید و توانایی‌ها و مهارت‌ها و نقاط قوت خودتان را به یادآورید. روانشناسان می‌گویند اندیشه مثبت مانند نهال امیدی است که در دل کاشته می‌شود و به انسان فرصت رشد می‌دهد. مثبت‌اندیشی باعث آرامش درونی، موفقیت، بهبود روابط، سلامتی بیشتر و افزایش تمرکز در مطالعه می‌شود.
- از افکار مصیبت‌بار دوری‌کنید.به‌جای اینکه به خود بگویید “من هیچ‌وقت به‌اندازه کافی برای امتحانم وقت نمی‌گذارم” این جمله را در ذهن خود تکرار کنید که “شاید من کمی دیر شروع به مطالعه کرده‌ام اما بالاخره می‌خواهم الان شروع کنم و در امتحان موفق شوم”. اگر جملات منفی را با خود تکرار کنید، به مرور زمان به آن‌ها اعتقاد پیدا می‌کنید و این نگرش منفی روی نمرات شما نیز اثر می‌گذارد. زمانی که جملات مثبت را جایگزین آن‌ها می‌کنید، به مرور زمان تحت تاثیر قرار می‌گیرید و انگیزه بیشتری برای درس خواندن پیدا می‌کنید.
- از افکار کمال‌گرایانه اجتناب کنید. به‌جای افکاری مثل اینکه “من همیشه خراب می‌کنم”، باورهایی از این دست در خود ایجاد کنید که “شاید من این بار خوب نبودم، اما چگونه می‌توانم دفعه بعد بهتر باشم؟”
- از مقایسه کردن خود با دیگران بپرهیزید. زیرا معمولا این کار در نهایت منجر به شکل‌گیری احساس ناخوشایندی در خودتان می‌شود. مطمئن باشید مهارت‌ها و توانایی‌های شما منحصربه‌فرد است و رقیب اصلی شما همواره خودتان هستید.
مطالعه موثر به معنای هوشمندانه مطالعه کردن است نه زیاد مطالعه کردن!
۲- مکان مطالعه‌تان اهمیت دارد
دومین روش از هشت عادت موثر مطالعه، انتخاب محل مناسب مطالعه هستش. محل مناب مطالعه یکی از مهم‌ترین عادت‌های مطالعه موثر است. بسیاری از افراد به‌اشتباه در مکانی مطالعه می‌کنند که تمرکز آن‌ها را برهم می‌زند. مکانی مملو از عوامل حواس‌پرتی، جای مناسبی برای مطالعه نیست. برای مثال اگر شما تلاش کنید در اتاق خوابگاه مطالعه کنید، شاید چیزهایی مثل کامپیوتر، تلویزیون یا هم‌اتاقی‌تان بیشتر از مطالبی که می‌خواهید مطالعه کنید توجه‌تان را به خود جلب کند.
کتابخانه، گوشه‌ای از سالن مطالعه یا یک کافه آرام و خلوت مکان‌های مناسبی برای مطالعه هستند. اطمینان حاصل کنید محدوده‌ای که انتخاب می‌کنید ساکت و کم رفت‌وآمد باشد نه شلوغ و پر سروصدا. مکان‌های مختلفی را بررسی کنید و جایی را برای مطالعه انتخاب کنید که به‌اندازه‌ای خوب باشد که به آن نیاز دارید و می‌توانید به آن عادت کنید. پیدا کردن یک مکان مطالعه ایده‌آل مهم است زیرا شما می‌توانید برای چند سال روی آن حساب باز کنید.
۳- همه آنچه را که نیاز دارید همراه خود داشته باشید
شما در نهایت موفق می‌شوید و یک مکان ایده‌آل برای مطالعه پیدا می‌کنید، اما متاسفانه گاهی اوقات چیزهایی را همراه خود می‌برید که به آن‌ها نیاز ندارید. برای مثال، اگرچه ممکن است نوشتن یادداشت‌های‌تان در لپ‌تاپ ایده‌آل به نظر برسد اما کامپیوترها به دلیل داشتن کاربردهای متفاوت، ابزار حواس‌پرتی قدرتمندی هستند. بازی کردن، چک کردن سایت‌ها، چت کردن و تماشای ویدئوها همگی حواس‌پرتی‌های جذابی ایجاد می‌کنند که مانع درس خواندن شما می‌شوند. بنابراین از خود بپرسید آیا شما واقعا به یادداشت کردن مطالب در لپ‌تاپ‌تان نیاز دارید یا می‌توانید با استفاده از خودکار و کاغذ این کار را انجام دهید. علاوه بر این گوشی خود را نیز در کیف خود نگهدارید و تا جایی که ممکن است توجه خود را بر مطالعه‌تان متمرکز کنید.
برای یک مطالعه موثر چیزهایی را که برای آن نیاز دارید، فراموش نکنید. هیچ‌چیز وقت‌گیرتر و بی‌ارزش‌تر از این نیست که کتاب، مقاله یا منابع دیگری را که برای موفقیت شما اهمیت دارد جا بگذارید و مجبور باشید برای برداشتن آن‌ها به خانه یا خوابگاه بازگردید. همچنین اگر شما با گوش دادن به موزیک موردعلاقه‌تان بهتر مطالعه می‌کنید، سعی کنید کار کردن با گوشی‌تان را در هنگام شنیدن موسیقی به حداقل برسانید. تلفن همراه یکی از قدرتمندترین وسایل برای هدر دادن وقت و دشمن اصلی تمرکز شما است.
کامپیوترها به دلیل داشتن کاربردهای متفاوت، ابزار حواس‌پرتی قدرتمندی هستند.
۴- مطالب را دسته‌بندی کنید
اکثر مردم متوجه شده‌اند که دسته‌بندی مطالب و اطلاعات یکی از بهترین عادت‌های مطالعه موثر است و به آن‌ها کمک می‌کند تا مطالب را بهتر درک کنند. ارتباط دادن مفاهیم به یک‌دیگر باعث می‌شود راحت‌تر به حافظه سپرده شوند. مهم‌ترین نکته در دسته‌بندی مطالب این است که شما باید از کلمات و ساختارهایی استفاده کنید که متعلق به خودتان است و با آن‌ها راحت‌تر هستید. هر فردی به شیوه شخصی و منحصربه‌فرد خودش، مطالب را دسته‌بندی می‌کند. اگرچه استفاده کردن از طبقه‌بندی دیگران راحت‌تر است اما باید درنهایت آن‌ها را به زبان خود تبدیل کنید تا در هنگام نیاز به‌راحتی بتوانید به یاد بیاورید. انجام ندادن این کار باعث می‌شود اغلب افراد در به یادآوردن مطالب مهم و ضروری ناکام بمانند.
همچنین درگیر کردن تمام حواستان با مطالبی که در حال خواندن آن هستید یکی دیگر از عادت‌های مطالعه موثر محسوب می‌شود که بسیار کمک‌کننده است. زیرا در صورتی که مطالب و اطلاعات با حواس(پنج‌گانه) بیشتری از شما درگیر باشد راحت‌تر به یاد می‌آیند. به همین دلیل بهتر است مطالب را در اولین فرصت ممکن با اصطلاحات و ادبیات خودتان یادداشت کنید؛زیرا هنوز قسمت زیادی از حواستان درگیر آن است. تکرار کردن کلمات با صدای بلند قبل از یادداشت‌برداری از آن‌ها می‌تواند روش موثری برای درگیر کردن سایر حواس پنج‌گانه‌تان با آن‌ها باشد.
۵- از بازی‌های تقویت حافظه غافل نشوید
بازی‌های تقویت حافظه، روش‌هایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا اطلاعات را از طریق در کنار هم قرار دادن ساده آن‌ها به خاطر بسپارید. شما می‌توانید کلماتی را به یک‌دیگر ببافید و ربط دهید که درحالی‌که هیچ معنایی خاصی ندارند اما به‌سادگی مطلب مهمی را در ذهن شما بیدار می‌کنند. این تکنیک یکی دیگر از عادت‌های مطالعه موثر است. به‌عنوان مثال با کنار هم قرار دادن حروف اول کلمات یک عبارت پیچیده، می‌توانید به‌راحتی آن را در حافظه خود ثبت کنید. مثلا به‌جای عبارت ناملموس “سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها” تنها با به خاطر سپردن کلمه “سمت” از طریق اتصال حروف اول کلمات عبارت مذکور به یک‌دیگر، می‌توانید به‌راحتی آن را همیشه به یاد داشته باشید.
کلید اصلی به یاد سپردن مطالب توسط دستگاه حافظه مغز این است که اگر اطلاعات با شکل ساده‌تری وارد آن شود، یادگیری بیشتری اتفاق می‌افتد. البته ناگفته نماند که ممکن است این روش برای همه کارساز نباشد و اتفاقا باعث سردرگمی بیشتر افراد شود. بنابراین بهتر است شما نیز این روش را تجربه کنید تا در صورتی که برای شما کارساز بود از آن استفاده کنید.
۶- تمرین کنید
تمرین کردن نیز یکی از قدیمی‌ترین هشت عادت موثر مطالعه شناخته می شود. و به قول قدیمی‌ترها، کار نیکو کردن از پر کردن است. شما می‌توانید مطالبی را که خوانده‌اید از طریق حل کردن سوالات امتحان‌های قبلی، استفاده از فلش کارت‌ها یا هر راه در دسترس دیگر تمرین و مرور کنید. اگر به نمونه سؤالات امتحان‌های قبلی یک درس دسترسی ندارید دست به‌کار شوید و با کمک همکلاسی‌های خود نمونه سوالاتی را برای هرچه بیشتر تمرین کردن مطالب طرح کنید و با حل کردن آن‌ها بیشتر و بیشتر مطالب را در ذهنتان مرور کنید. همچنین اگر به سوالات امتحان‌های گذشته دسترسی دارید از آن‌ها به‌عنوان یک راهنمای راه‌بلد بهره ببرید. البته نباید آن‌ها را حفظ کنید بلکه تنها با حل کردن آن‌ها شرایط یک آزمون واقعی را برای خود شبیه‌سازی کنید. سوالات امتحانات گذشته به شما کمک می‌کند تا وسعت و محدوده مفاهیمی را که درگذشته مورد پرسش قرارگرفته‌اند بهتر درک کنید تا مطالعه هدفمندتر و هوشمندانه‌تری داشته باشید.
بعضی افراد مایل‌اند مطالب را با گروهی از دوستان یا همکلاسی‌های خود مرور کنند. این روش خوبی است در صورتی که تعداد افراد گروه بیشتر از ۴یا ۵ نفر نباشد. البته افرادی که به‌اندازه شما به مطالب اهمیت می‌دهند. روش‌های مختلفی برای گروه‌های مختلف وجود دارند. بعضی از گروه‌ها علاقه‌مند هستند تا پس از پایان یک فصل، آن را مرور کنند. بعضی دیگر تمایل دارند تا یادداشت‌برداری‌های خودشان از کلاس درس را با دیگران مقایسه کنند تا مبادا مطلب مهمی را از دست داده باشند. البته به یاد داشته باشید این گروه‌ها همیشه کمک کننده نیستند و گاهی اوقات دردسر و وسواس بیشتری در شما ایجاد می‌کنند.
به این نکته توجه داشته باشید که نباید مطالب درسی را با صدای بلند بخوانید. بلندخوانی یکی از عادت‌های غلط در مطالعه است؛ زیرا سرعت مطالعه را کاهش می‌دهد و شما را خسته می‌کند. جالب است بدانید زمانی که بی‌صدا مطالعه می‌کنید، سرعت شما سه برابر زمانی است که بلند می‌خوانید.
۷- برنامه‌ای تنظیم کنید که می‌توانید به آن تعهد داشته باشید
بسیاری از افراد بیش از اندازه به درس خواندن می‌پردازند، به‌عنوان کاری که گویی مجبورند انجام دهند. به‌طوری که اوقات فراغت کمی دارند. اما اگر شما برنامه‌ریزی درستی داشته باشید، به‌راحتی می‌توانید به انجام تمام‌کارهای‌تان برسید. بهترین و موثرترین عادت مطالعه موثر این است که در روزهایی که کلاس دارید ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل یا بعد از کلاس به مطالعه درس همان روز اختصاص دهید. این کار یادگیری شما را بیشتر از مطالعه‌های ماراتن گونه روزهای قبل از امتحان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شما باید تا آن‌جایی که می‌توانید در روزهایی که کلاس دارید به‌طور مرتب در طول ترم مطالعه کنید. بعضی افراد هر روز و بعضی دیگر دو یا یک‌بار در هفته درس می‌خوانند. اما بدانید مطالعه منظم از عمل مطالعه مهم‌تر است. اگر شما حتی هفته‌ای یک‌بار کتاب خود را تورق کنید، بهتر از آن است که پیش از اولین امتحان پایان ترم ساعت‌ها به مطالعه بپردازید.
داشتن برنامه‌ریزی درسی به نحوه مطالعه شما جهت می‌دهد. اگر برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید، می‌توانید اهداف خود را به درستی شناسایی و دسته‌بندی کنید. برنامه‌ریزی باعث می‌شود زمان و انرژی خود را هدر ندهید و از آن به بهترین حالت استفاده کنید. برای برنامه‌ریزی صحیح باید اصول خاصی را رعایت کنید که عبارت‌اند از:
۱- ابتدا اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را دقیق مشخص کنید.
۲- مدت زمان مشخصی را برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت تعیین کنید.
۳- درس‌های خود را به صورت موازی مطالعه کنید؛ یعنی ۲ یا ۳ درس را انتخاب کنید و در مدت زمان مشخصی آن‌ها را مطالعه کنید. اگر تنوع بیشتری در زمان‌بندی داشته باشید، کمتر دچار خستگی ذهنی می‌شوید.
۴- هنگام برنامه‌ریزی برای مطالعه درس‌ها تناسب را رعایت کنید و برای هر درس مدت زمان مخصوص برای آن در نظر بگیرید.
۵- بین مطالعه درس‌های خود زمان مشخصی را برای استراحت در نظر بگیرید. مغز و چشم شما پس از مدتی مطالعه، خسته می‌شوند و اگر استراحت نکنید بازدهی شما برای مطالعه کاهش پیدا می‌کند.
۶- در برنامه خود زمانی را در نظر بگیرید که درس هر روز را همان روز بخوانید؛ این کار باعث می‌شود مطالبی که در کلاس یاد گرفته‌اید، از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت منتقل شوند.
۷- در انتهای روز نیز زمان مشخصی، مانند یک ساعت برای جبران عقب‌ماندگی‌ها در نظر بگیرید. این کار باعث می‌شود کارهای شما عقب نیفتد و همیشه طبق برنامه‌ریزی عمل کنید.
۸- به خود پاداش دهید
یکی دیگر از هشت عادت موثر مطالعه پاداش به خود در مطالعه می باشد. از آن‌جایی که بسیاری از افراد درس خواندن را به‌عنوان یک فعالیت دشوار یا وظیفه طاقت‌فرسا می‌پندارند، پس طبیعتا از آن اجتناب می‌کنند اما اگر شما برای انجام دادن کارهای‌تان به خود پاداش دهید، از تغییراتی که پس از مدتی در نگرش شما به درس خواندن ایجاد می‌شود شگفت زده می‌شوید. یکی از جالب‌ترین عادت‌های مطالعه موثر پاداش دادن به خود است.
پاداش‌ها می‌تواند با تقسیم‌بندی زمان‌های مطالعه و استراحت شروع شود. ۴ ساعت بی‌وقفه درس خواندن، رفتار واقع‌گرایانه‌ای نیست و برای اکثر مردم شوخی بیش نیست اما اگر شما به ازای هر ۱ ساعت مطالعه ۵ دقیقه به خود استراحت دهید و یک میان وعده سبک میل کنید، در این صورت درس خواندن بیش‌ازپیش برای شما لذت‌بخش خواهد شد. تقسیم‌بندی زمان‌های مطالعه در شما احساس خوشایندی ایجاد می‌کند و برای ادامه کار بسیار مفید است. اگر قرار است یک فصل از کتاب را بخوانید، آن را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید و به خود قول دهید در هر نشست یک بخش را به اتمام می‌رسانید.
هنگامی‌که به قول‌تان عمل کردید، به خود یک پاداش واقعی بدهید. مثلا خود را به یک بستی خوشمزه دعوت کنید یا فیلم موردعلاقه‌تان را تماشا کنید یا ۳۰ دقیقه به زمان بازی کردن‌تان بیافزایید. نکته اصلی این است که بتوانید پاداش‌هایی را پیدا کنید که اگرچه کوچک و ناچیز اما واقعی و ملموس هستند و به شما انگیزه می‌دهند. بعضی شاید این را بیهوده بدانند، اما با ایجاد این محدودیت‌ها در رفتارتان، انضباط و سخت‌کوشی را به خودتان یاد می‌دهید، مهارت‌هایی که در تمام طول عمر به کارتان می‌آید و باعث موفقیت بیشتر شما می‌شود.
